Rezerwat przyrody „Mewia Łacha” stał się dostępny dla turystów. Wytyczono w nim ścieżkę turystyczno-dydaktyczną –  spacerując wzdłuż niej można obserwować dziką przyrodę, w tym ptaki – największy skarb tego miejsca. Wcześniej obowiązywał zakaz wstępu do rezerwatu, więc warto skorzystać z okazji na poznanie tego wyjątkowego miejsca, położonego tak blisko Gdańska.Całkowita długość ścieżki zaczynającej się w Świbnie to ponad 3 km, jednak tylko ostatnie 700 m przebiegające w rezerwacie, jest wytyczone po wydmach.

Informacje o walorach rezerwatu przedstawione są na kilkunastu tablicach (, które  zostały w tym miesiącu zniszczone). Wytyczenie trasy pozwala wszystkim zainteresowanym na odwiedzanie rezerwatu przez cały rok. Poruszanie się po niej jest bezpieczne także dla lęgów chronionych ptaków. Uzupełnieniem ścieżki będzie projektowana platforma widokowa, pozwalająca na obserwację samego stożka ujściowego Przekopu Wisły z odpoczywającymi na łachach ptakami i fokami. Wszelki ruch możliwy jest tylko po wyznaczonej i oznakowanej trasie.

Prace zrealizowali członkowie Grupy Badawczej Ptaków Wodnych KULING, dzięki programowi „Chronimy Naturę na Wyspie Sobieszewskiej”. Partnerami programu są: Grupa LOTOS, Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytutu Zoologii PAN, Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej oraz GBPW KULING. Prace w rezerwacie wspierane są również finansowo przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku.

Ze względu na unikatowe w skali kraju wartości przyrodnicze, okolicę Ujścia Wisły wpisano na listę obszarów NATURA 2000. Jest to również ostoja ptaków o randze europejskiej (IBA). W okresie jesiennych migracji  plaża i piaszczyste łachy zapewniają odpoczynek i żerowisko dziesiątkom tysięcy migrujących ptaków. Spotkać tu można nie notowane nigdzie indziej w kraju koncentracje tysięcy rybitw i dziesiątki tysięcy mew. W trakcie swojej podróży z syberyjskich lęgowisk na afrykańskie wybrzeża, zatrzymują się tu dziesiątki gatunków ptaków siewkowatych. Na piaszczystych plażach często obserwujemy biegusy zmienne, krzywodziobe, piaskowce, krwawodzioby czy siewnice. Jesienią na Zatoce Gdańskiej i na Wiśle zaczynają pojawiać się różne gatunki zimujących ptaków wodnych. Podczas srogich zim i silnych wiatrów od morza, właśnie w okolicach rezerwatu zbierają się w wielotysięczne stada. Są wśród nich: lodówki, gągoły, ogorzałki i czernice. Rezerwat stanowi doskonałe miejsce do ich obserwacji i badań.

W celu ochrony bytujących na tym terenie ptaków w 1991 roku utworzono rezerwat przyrody „Mewia Łacha”. Obszar składa się z dwu części. Większa, zalesiona znajduje się po wschodniej stronie rzeki, mniejsza – o powierzchni zaledwie 19 ha na wschodnim krańcu Wyspy Sobieszewskiej, przy stożku ujściowym Przekopu Wisły. Właśnie ten niewielki fragment stanowi największą wartość rezerwatu. Spowodowane jest to wyjątkowością spotykanych tam roślin i zwierząt.

Jest to jedno z najciekawszych ornitologicznie miejsc w kraju. Na miano ptasiego rarytasu rezerwat zasłużył sobie dzięki jedynej w Polsce kolonii rybitw czubatych. To jedne z najrzadszych ptaków lęgowych w Polsce. W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt zostały uznane za krytycznie zagrożone, a ich uratowanie w kraju jest niemożliwe bez specjalnej aktywnej ochrony. W 2007 r. ptaki te, po 16 latach przerwy, wróciły na swoje miejsce gniazdowania. Dzięki ochronie i zaangażowaniu Grupy KULING przez trzy sezony wielogatunkowa kolonia rybitw (oprócz czubatych gnieżdżą się tam także białoczelne i rzeczne) nieprzerwanie odnosiła sukces lęgowy i wychowywała na wyspach znaczne ilości piskląt. Poprzednio gatunek ten opuścił łachy z powodu nadmiernej ingerencji ludzi.

Mewia Łacha jest również jedynym w Polsce miejscem regularnego i stałego występowania fok. Foki to drapieżne ssaki morskie prowadzące wodno – lądowy tryb życia. Na lądzie ich ruchy są powolne i niezdarne, w wodzie pływają znakomicie. Wszystkie gatunki spotykane na polskim wybrzeżu (szara, pospolita i obrączkowana) są chronione. Pojedyncze foki szare, a nawet ich grupy odpoczywające na wyspach, można najłatwiej zaobserwować podczas spaceru o świcie lub wieczorem. Rok 2011 był rekordowy pod względem liczby fok szarych spotkanych w jednym stadzie – 12 lipca widziano aż 23 foki! Dotychczas brakuje jednak danych na temat ich rozrodu w ujściu Wisły czy jego sąsiedztwie. Pozostawienie spokojnego miejsca w rezerwacie może dać szansę na odtworzenie kolonii tego gatunku na południowym Bałtyku. Przy odrobinie szczęścia w okolicy rezerwatu można nawet zobaczyć bardzo rzadkie foki pospolite. Niezwykłym wydarzeniem w okolicy ujścia Wisły były narodziny foki pospolitej – szczeniaka wraz z matką obserwowano w czerwcu 2011 r.

W ujściu Wisły najczęściej można zobaczyć foki odpoczywające na odległej wyspie lub polujące na ryby. Co zrobić, gdy spotka się fokę? O każdej obserwacji należy poinformować Stację Morską UG w Helu – telefon całodobowy 601-88-99-40 lub 58-675-08-36. Nie należy zbliżać się, hałasować, płoszyć, polewać wodą i dotykać fok! To dzikie zwierzęta, które przestraszone lub rozdrażnione mogą zachowywać się agresywnie i boleśnie pogryźć! Foki chorują na te same choroby co psy, ale jako dzikie zwierzęta nie mają opieki weterynaryjnej. Również dlatego nie wolno przyprowadzać psów do rezerwatu – zwierzęta mogą się wzajemnie pozarażać.

Rezerwat to wyśmienite miejsce na spacery i poznawanie tajemnic przyrody o każdej porze roku. Oto jak zmienia się jego oblicze w poszczególnych sezonach :

Wiosną, w okresie migracji obserwujemy odpoczywające na brzegu ptaki siewkowate i mewy. W zaroślach słychać różne gatunki drobnych ptaków wróblowatych. Na rzece i w okolicach jej ujścia zobaczymy stada kaczek i innych  ptaków wodnych.

Latem, w okresie lęgowym na cyplu ptaki opiekują się gniazdami. Rybitwy białoczelne, rzeczne i czubate karmią pisklęta. Pojawiają się mewy małe i biegusy wracające z legowisk na dalekiej północy.

Jesienią cichnie gwar kolonii, ale nie maleje ruch w rezerwacie. Na plaży i łachach zbierają się stada mew i rybitw, a setki biegusów żerują przed następnym etapem podróży na zimowiska. Na wyspach odpoczywają foki.

Zimą zaczynają dominować różne gatunki kaczek, perkozów, kormorany. Na wodach Wisły i Zatoki grupują się tysiące gągołów, czernic, ogorzałek i traczy. Nad morzem przelatują barwne sznury nurogęsi i rozlegają się odgłosy lodówek.

Pomimo ochrony rezerwatowej i zakazu wstępu, obszar był poddawany bardzo silnej presji ludzkiej. Przez wiele lat kolonie lęgowe były niszczone, ptaki płoszone i rozganiane, foki nie mogły znaleźć spokojnych miejsc odpoczynku. Obecnie również największym problemem w rezerwacie jest nadmierna presja turystyczna – plażowanie, spacerowanie z psami i wędkarstwo, a także pływanie skuterami wodnymi, łodziami motorowymi w bezpośredniej bliskości łach. Od 2007 r. Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING czynnie chroni ten fragment wybrzeża w okresie największej aktywności turystycznej. Zapraszamy serdecznie na stronę www.kuling.org.pl/uw

Niektóre spośród żyjących tam ptaków budują swoje gniazda wprost na piasku lub wśród kamyków. Dlatego też, w okresie lęgowym na wydmach i piaszczystych łachach nie powinni się pojawiać turyści. Przyczyną tego jest to, że zarówno jajka jak i pisklęta mają „barwy ochronne” i doskonale zlewają się z otoczeniem. Nieostrożny turysta może doprowadzić do powstania nieodwracalnych szkód. Właśnie dlatego wszelki ruch w rezerwacie możliwy jest tylko po wyznaczonej  i oznakowanej trasie. Tajniki przyrody można poznać dzięki barwnym tablicom informacyjnym.

Pamiętaj. W rezerwacie to TY jesteś gościem. Ptaki i foki są tu gospodarzami.

Warto zaznaczyć, że program „Chronimy Naturę na Wyspie Sobieszewskiej” zakłada działania na wyspie w zakresie zachowania walorów przyrodniczych oraz edukację ekologiczną w duchu poszanowania i poznania środowiska naturalnego. Inicjatorem takiej kompleksowej formuły programu, łączącej zadania edukacyjne ze wsparciem czynnej ochrony przyrody, była Grupa LOTOS która zintegrowała siły i możliwości wszystkich partnerów oraz sfinansowała realizację działań. Poza stworzeniem infrastruktury minimalizującej zagrożenia dla rezerwatu, podejmowane są również działania edukacyjno-informacyjne o walorach Wyspy Sobieszowskiej, skierowane do mieszkańców i turystów, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. Stacja Ornitologiczna MiIZ PAN przeprowadziła cykl wykładów pt. „Wyspa Sobieszewska, a Obszar Natura 2000. Ochrona ptaków i ich siedlisk”. Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej ustawiło 12 tablic „Ekologiczna Wyspa Sobieszewska – Szlaki turystyczne Wyspy Sobieszewskiej”. Przedstawiają one m. in. położenie rezerwatów przyrody oraz najcenniejsze gatunki chronionych roślin i zwierząt. Niezwykle cenna jest wola partnerskiej współpracy wszystkich jednostek, dająca szansę na skuteczną ochronę dziedzictwa przyrodniczego Wyspy Sobieszewskiej.

Na podstawie materiałów Grupy Badawczej Ptaków Wodnych KULING